Θόρυβος: μία άγνωστη απειλή

Ύπουλος και υποεκτιμημένος κίνδυνος για την υγεία μας είναι ο θόρυβος, που μπαίνει ακόμα πιο δριμύς στην καθημερινή ζωή μας το καλοκαίρι από τα ανοικτά παράθυρα.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, βρίσκεται στη χειρότερη θέση από πλευράς ηχορύπανσης μεταξύ 14 ανεπτυγμένων χωρών. Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι το 45% των κατοίκων αστικών κέντρων στη χώρα μας εκτίθεται καθημερινά σε θόρυβο έντασης άνω των 65 ντεσιμπέλ, όταν ο μέγιστος αποδεκτός εξωτερικός θόρυβος θεωρείται το επίπεδο των 55 dB στις κατοικημένες περιοχές. 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ηχορύπανση μπορεί να βλάψει την ανθρώπινη υγεία όπως η μόλυνση της ατμόσφαιρας ή του νερού και την κατατάσσει ως Νο 2 περιβαλλοντικό κίνδυνο για τον άνθρωπο. Ερεύνα του Οργανισμού έδειξε ότι στη Δυτική Ευρώπη χάνονται 1 εκατ. υγιή έτη προσδόκιμης ζωής τον χρόνο από κυκλοφοριακούς θορύβους. 

Υπολογίζεται ότι 245.000 Ευρωπαίοι κάθε χρόνο εμφανίζουν καρδιαγγειακές νόσους λόγω ηχορύπανσης.

Η βλαπτική επίδραση του θορύβου στην ψυχοσωματική ισορροπία του ανθρώπου ήταν γνωστή ήδη από το 2500 π.Χ., γι’ αυτό και οι αρχαίοι Έλληνες απέφευγαν τους θορύβους και οι Συβαρίτες στην Ιταλία το 600 π.Χ. απαγόρευσαν την επεξεργασία του σιδήρου με σφυρί μέσα στις πόλεις. Ο Πλίνιος ο 

Πρεσβύτερος στη «Φυσική Ιστορία» του αναφέρει ότι πολλοί Αιγύπτιοι που ζούσαν κοντά στους καταρράκτες του Νείλου ήταν βαρήκοοι. 

Η ένταση του ήχου μετριέται σε ντεσιμπέλ (dB). «Η ένταση κατά τη συζήτηση με καυστική φωνή είναι περίπου 60 dB», λέει ο καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Κανδηλώρος. «Όταν η ένταση φτάσει τα 100 dB, ο ήχος είναι δυσάρεστος στο αυτί και όταν φτάσει τα 130-140, προκαλεί πόνο. Η ακουστική εκτίμηση της έντασης του ήχου είναι καθαρά υποκειμενική. Και έχει αποδειχθεί σε ψυχοφυσικά πειράματα ότι ο ήχος ακούγεται δυο φορές δυνατότερος όταν η έντασή του αυξηθεί κατά μόνο 10 dB». 

Απώλεια ακοής

Η απώλεια ακοής λόγω θορύβου είναι η δεύτερη πιο συχνή νευροαισθητήρια κώφωση ύστερα από εκείνη που σχετίζεται με την ηλικία. Υπολογίζεται ότι 28 εκατ. Αμερικανοί έχουν βλάβη της ακοής λόγω θορύβου, ενώ 10 εκατ. έχουν χάσει την ακοή τους λόγω της ηχορύπανσης στον χώρο εργασίας ή στη διασκέδαση. Μια πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ βρήκε απώλεια της ακοής στις υψηλές συχνότητες στο ένα τρίτο των σπουδαστών λυκείου. 
«Ο θόρυβος προκαλεί ακουστικό τραυματισμό, με προσωρινή ή μόνιμη νευροαισθητήρια βαρηκοΐα ανάλογα με την έκταση της προκαλούμενης βλάβης, που μπορεί να ποικίλλει από ελαφρά αλλοίωση των τριχωτών κυττάρων έως την πλήρη καταστροφή του οργάνου του Corti (το αισθητήριο όργανο της ακοής)», λέει ο κ. Κανδηλώρος. 

«Όταν ένας άνθρωπος εκτεθεί σε θόρυβο με υψηλή ένταση, παρουσιάζει μείωση της ακοής του, η οποία είναι στην αρχή προσωρινή (δηλαδή, η ακοή επανέρχεται στα αρχικό επίπεδό της μετά την παύση του θορύβου). Όταν η έκθεση στον θόρυβο είναι παρατεταμένη ή η ένταση του θορύβου μεγαλύτερη (συνήθως πάνω από 85 dB) η μείωση της ακοής είναι μόνιμη». 

Η βλαπτική επίδραση του θορύβου εξαρτάται από την ένταση, τη συχνότητα και τη διάρκεια του ήχου (βλάβες προκαλεί ο παρατεταμένος θόρυβος μικρής εντάσεως ή ο στιγμιαίος θόρυβος μεγάλης εντάσεως), αλλά και από την ευαισθησία του κάθε ανθρώπου. Η ευαισθησία αυτή καθορίζεται από γενετικές διαφορές στη δομή και στη λειτουργία του ακουστικού οργάνου. Αυξάνεται, όμως, και από αβιταμινώσεις, λήψη ωτοτοξικών φαρμάκων, ασθένειες που επηρεάζουν την κυκλοφορία του αίματος στον κοχλία του αυτιού ή προκαλούν διαταραχή της βιοχημικής ισορροπίας του ακουστικού συστήματος. 
«Η επιδείνωση της ακοής από την επίδραση του θορύβου είναι μακροχρόνια, βραδεία και ύπουλη», τονίζει ο κ. Κανδηλώρος. «Αποκαλύπτεται γιατί ο πάσχων βάζει το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση δυνατά ή γιατί δεν αντιλαμβάνεται καλά αυτά που τον ρωτούν». 

Η απώλεια της ακοής από τον θόρυβο επηρεάζει αρχικά την αντίληψη των συμφώνων. Καθώς η βαρηκοΐα επιδεινώνεται, η ικανότητα διακρίσεως των λέξεων μειώνεται. Ο πάσχων απομακρύνεται από την κοινωνική ζωή, απομονώνεται, απογοητεύεται, σταματά να επικοινωνεί ακόμα και με την οικογένειά του. «Μια αρκετά σταθερή και πολύ ενοχλητική εκδήλωση που συνοδεύει τη βαρηκοΐα είναι οι εμβοές (βούισμα)», επισημαίνει ο κ. Κανδηλώρος. «Εάν ο θόρυβος είναι έντονος ή η διάρκειά του μακρά, οι εμβοές είναι μόνιμες. Ο έντονος θόρυβος είναι επίσης πιθανό να προκαλέσει ίλιγγο». 

Υπέρταση

Ευρωπαϊκή μελέτη (πρόγραμμα HYENA) σε 4.861 Ευρωπαίους ηλικίας 45-70 ετών, οι οποίοι έμεναν κοντά σε αεροδρόμια, έδειξε σημαντική σχέση υπέρτασης και έκθεσης σε θόρυβο – κάθε αύξηση του θορύβου κατά 10 ντεσιμπέλ αύξανε τον κίνδυνο κατά 14%. Ερεύνα στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λουντ στη Σουηδία σε 28.000 ανθρώπους, έδειξε ότι η έκθεση σε θορύβους άνω των 64 ντεσιμπέλ αυξάνει τον κίνδυνο για υπέρταση κατά 90%. Και σε μια άλλη μελέτη, ερευνητές από το Imperial College του Λονδίνου παρακολούθησαν 140 εθελοντές που ζούσαν κοντά στο αεροδρόμιο Χίθροου και διαπίστωσαν ότι όταν περνούσε αεροπλάνο, η πίεσή τους αυξανόταν ακόμα και στον ύπνο τους. 

Ο θόρυβος των μεγαλουπόλεων βλάπτει και τις μαθησιακές ικανότητες των παιδιών. Μελέτη του υπουργείου Περιβάλλοντος στη Γαλλία έδειξε ότι οι μαθητές που εκτίθεντο σε θόρυβο επί έναν χρόνο είχαν δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων. 

«Οι μελέτες έχουν αποδείξει ότι ο θόρυβος προκαλεί βιοχημικές μεταβολές στο αίμα (αύξηση της χοληστερίνης και των κατεχολαμινών ορμονών), αύξηση της αρτηριακής πίεσης, διαταραχές της προσωπικότητας, κόπωση, διαταραχές του πεπτικού συστήματος (όπως ανορεξία, βραδεία πέψη, επιγαστρικούς πόνους, δυσκοιλιότητα, αδυνάτισμα κ.ά.), μείωση της λίμπιντο και της γονιμότητας», τονίζει ο κ. Κανδηλώρος.

Πόσο κινδυνεύετε;
Μπορείτε να διαπιστώσετε εάν εκτίθεστε σε επικίνδυνους θορύβους, όπως επισημαίνει η επιμελήτρια στη Β’ Ωτορινολαρυγγολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών Θωμαΐς Μανδραλή, εάν: 
* Πρέπει να ανυψώσετε τη φωνή σας για να ακουστείτε. 
* Δεν μπορείτε να ακούσετε κάποιον ένα μέτρο από εσάς. 
* Ο λόγος γύρω σας μοιάζει να μπερδεύεται όταν αφήσετε τη θορυβώδη περιοχή. 
* Εχετε πόνο ή κουδούνισμα (εμβοές) στα αυτιά σας μετά την έκθεση στον θόρυβο. 

Πρόληψη
Η Αμερικανική Ακαδημία Οικογενειακών Ιατρών και η Αμερικανική Εταιρεία Λόγου, Γλώσσας και Ακοής (ASHA) συμβουλεύουν: 

1. Να μένετε μακριά, όσο είναι δυνατόν, από δυνατούς ή μακρόχρονους θορύβους. 

2. Να μειώνετε την ένταση της μουσικής. 

3. Εάν πρέπει να βρεθείτε σε χώρο με θόρυβο (π.χ. στην εργασία ή σε γήπεδο), να προστατεύετε τα αυτιά σας με ωτοασπίδες, ακουστικά, καλύπτρες κ.ά., που θα κρατάτε σε καλή κατάσταση. 

4. Εάν πρέπει να βρεθείτε σε θορυβώδη χώρο, ορισμένα διαλείμματα ησυχίας είναι ευεργετικά για το ακουστικό νεύρο. 

5. Διδάξτε στην οικογένειά σας πόσο σημαντικό είναι να μένει μακριά από τους δυνατούς θορύβους. 

6. Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε μείωση της ακοής, να κάνετε μια ακοολογική εξέταση.

Πηγή: Τα Νέα